یکشنبه، 12 دی 1400 - 09:44

فیلم /میزگردی پای پل قسمت اول :

واکاوی دلایل بی توجهی میراث به مرمت پل تاریخی کرج

کتاب پژوهشی و کارشناسی شده، پل های قدیمی ایران (محمد علی مخلصی- چاپ پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی کشور) ، پل دختر کرج را با ادله علمی، پژوهشی جزو پل های قدیمی ایران و پل های دخترهای معروف (دوره ساسانی و اشکانی) تشخیص داده است.در سال 1330 ش با ساختن پلی در جوار پل دختر که به پل سنگی (پهلوی دوم) معروف است ، تردد از روی پل دختر ممنوع گردید و تردد از روی پل جدید صورت گرفت

پل دختر کرج  در بخش خاوری شهر کرج و در ابتدای ورودی محله حصار کرج بعد از سينما هجرت واقع شده است. طول پل نزدیک به ۶۱ متر و پهنای آن بیش از ۷ متر است. طاق دهانه‌های بزرگتر با کمان نیم دایره اجرا شده ‌است، در حالی که کمان دهانه‌های طبقه دوم، به شکل جناغی است. راه دسترسی به دهانه‌های طبقه دوم، از طریق راه پله‌ای است که در دهانه کوچک جایگذاری شده‌ است. این دهانه‌ها هم چنین محلی برای استراحت و اتراق به ‌شمار می‌رفته است.ستون‌های کناری پل، به جای استوار شدن بر بستر رودخانه بر صخره‌ها و شیب دو سوی رودخانه قرار گرفته ‌است و بیشتر از قلوه سنگ و ملات ساروج ساخته شده ‌است اما بدنه اصلی پل با آجر بنا شده ‌است. روی هم رفته، نمای پل به سبب کمان بزرگ آن، دارای شکوه چشمگیری است و چشم‌انداز زیبایی را بر روی رودخانه کرج پدید می‌آورد.

عصر صفوی، عصر کمال و شکوفایی نبوغ معماری و شهرسازی در ایران است. زیباترین و با شکوه ترین آثار معماری ایران در همین دوره توسط معماران خلاق و هنرمندانی چون محمدرضا و علی اکبر اصفهانی آفریده شد. نما در معماری صفوی همچون صحنه آرایی تئاتر است.از ویژگیهای مهم در شیوه معماری این دوره ، علاوه بر استحکام و زیبایی فرم است. 

(سفرنامه پتیرو دلاواله- ژانویه 1617 م – زمان شاه عباس صفوی):

«به رود بزرگی رسیدیم که بر روی آن پل بسته بودند و دارای اتاق زیبا و تمیزی، قدری بالاتر از آب، در پایین پل بر روی رودخانه زده شده بود و اطراف آن باز است. به خواب خوشی فرو رفتم.»« شش فرسخی پیش راندیم به امامزاده رسیدیم که در طرف راست جاده قرار داشت، رسیدیم و در نزدیکش رودی جاری که پیوسته سنگ های سفید قبور را شستشو می دهد. چون از قزوین بیرون شدیم، از پلی آجری که بر روی رود کرج زده شده و آبش از البرز سرازیر می شود، گذشتیم.»
(سفرنامه سیاح، نویسنده و نقاش فرانسوی ، اوژان فلاندن- سال 1840 م)

با نگاه به بخش اصلی پل دختر کرج که یک دهانه طاقدار بزرگ است، و دیگر این که آثار و بقایای مواد و مصالح متعلق به دوران پیش از عصر صفوی هنوز در آن قابل تشخیص است، احتمال می‌دهند که این پل همان پل مورد نظر حمدالله مستوفی است که در دوره صفوی با دگرگونی اندکی بازسازی شده باشد. با این حال برخی آن را مربوط به دوره سلجوقیان در سده‌های پنجم و ششم هجری می‌دانند که در آن زمان از طریق این پل پیوند میان ری با قزوین و باختر را برقرار می‌شده‌ است. به هر روی در این که این پل در دوران صفوی بازسازی شده و دگرگونی بنیادین داشته‌است، تردیدی نیست. 
شایان ذکر است که در کتاب پژوهشی و کارشناسی شده، پل های قدیمی ایران (محمد علی مخلصی- چاپ پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی کشور) ، پل دختر کرج را با ادله علمی، پژوهشی جزو پل های قدیمی ایران و پل های دخترهای معروف (دوره ساسانی و اشکانی) تشخیص داده است.

« از رودخانه کرج و پلی با یک طاق به نام پل خاتون یاد می‌کند که به یادبود زبیده خاتون، همسر محبوب هارون‌الرشید، نامگذاری شده‌است.»
(حمدالله مستوفی (تاریخ نویس قزوینی)،  کتاب نزهه القلوب)

در سال 1330 ش با ساختن پلی در جوار پل دختر که به پل سنگی (پهلوی دوم) معروف است ، تردد از روی پل دختر ممنوع گردید و تردد از روی پل جدید صورت گرفت. این پل به مرور زمان و بر اثر عوامل طبیعی از جمله جاری شدن سیل و ریزش باران دچار فرسودگی شدید شده و به دلیل کاهش استحکام پایه‌های آن در معرض فرو ریختن و نابودی بوده‌ است. در سفرنامه های قاجاری و خارجی به کرارت از پل کرج، تخریب و مرمت آن سخن به میان آمده است.

بیشتر بخوانید

وضعیت پل خاتون کرج بعـــد از یکسال
پل صفوی کرج زخمی و عاجز از پرداخت هزینه های تیمار

https://www.aeinbavar.ir/fa/news/386/

 

کدخبر: 504

عکاس: فیلم از کرج اینستا/ عکس فریبا کلاهی

خبرنگار: فریبا کلاهی - لیلا خانی نژاد - بهزاد قندهاری - محمد رضا عباسی - جمال جنانی

نویسنده: فریبا کلاهی