چهارشنبه، 22 دی 1400 - 13:35

200 سال خاطره و محبوبیت کوچه مروی تهران را ماندنی کرده است

مطابق گز‌ارش‌های تاریخی، قدمت این کوچه به 200سال پیش می‌رسد؛ در آن زمان که مرزهای جغرافیایی ایران بسیار گسترده‌تر از امروز بود و خراسان بزرگ هنوز بخشی از آن سرزمین وسیع باستانی به شمار می‌رفت، شهرهای هرات، بخارا، مرو، سمر‌قند‌ و غیره از ایران جدا نشده بود. آن زمان شهر مرو حاکمی از طایفه قاجار به نام محمدحسین خان داشت.

 کوچه مروی با قدمتی ۲۰۰ ساله از قدیمی‌ترین معابر شهر تهران و از کوچه‌های تاریخی خیابان ناصرخسرو به شمار می‌رود.

نام کوچه از مالک قدیمی املاک این منطقه گرفته شده است. محمد حسن خان مروی از خوانین قاجار و حاکم مرو در دوره فتحعلی شاه بود که املاک زیادی را در غرب عودلان خریداری کرد که امروز محدوده کوچه مروی است. او مسجد و مدرسه‌ای را با نام مسجد مروی بنا و باغی در کنار آن وقف کرد که بعد‌ها دبیرستان مروی در آن احداث شد. در گذشته مهاجران عرب و ایرانی‌هایی که قبلاً ساکن عراق بودند، در بازارچه مروی به تجارت می‌پرداختند. به همین دلیل جلوه‌های فرهنگ و زندگی عربی را هم می‌توان در این کوچه و اطراف آن مشاهده کرد.

 
 

در دهه ۸۰ شمسی، کوچه مروی بیش از پیش مورد توجه سازمان زیباسازی شهر تهران قرار گرفت و از این رو بازسازی و احیای این کوچه تاریخی آغاز شد.
کوچه مروی اکنون تبدیل به پیاده راهی برای گردشگران شده است. مغازه‌های این کوچه نماسازی و کوچه نیز سنگفرش شده است.
معروف‌ترین فلافلی تهران ابتدای کوچه مروی از سمت ناصر خسرو قرار گرفته است و روبروی کوچه و در آن سوی خیابان ناصر خسرو، عمارت شمس العماره می‌درخشد.

در کوچه مروی انواع خوراکی خارجی که در نقاط دیگر شهر کمتر به چشم می‌خورند، بورس انواع لوازم آرایش، اسباب‌بازی و چای و قهوه و غیره به فروش می‌رسد. این کوچه از قديم محل فروش لوازم آرايشي بوده و تنوع و قيمت مناسبي را به شما ارائه مي دهد.

همچنین فلافلی مروی یکی از معروف‌ترین فلافلی‌های ایران، سر کوچه مروی قرار دارد. فلافل‌های عربی از زمان مهاجرت عرب‌ها به این محل، تو این منطقه شهرت پیدا کردند. مروي، کوچه‌اي است شرقي-غربي که از سمت غرب از خيابان ناصرخسرو مقابل شمس العماره شروع شده و به خيابان پامنار خاتمه مي‌يابد.

  • تهران،پامنار،خ. سعدی جنوبی،خ. ناصرخسرو،خ. مروی

    چطور برم؟

    • نزدیکترین ایستگاه مترو

      ۸۲۸ متر

      ایستگاه پانزده خرداد

    • نزدیکترین ایستگاه اتوبوس

      ۲۲۲ متر

      ایستگاه ابتدای پامنار

    • تاریخچه:

    • "در اوایل سلطنت فتحعلی‌شاه ازبک‌ها به مرو حمله کردند و محمدحسین‌خان که اجدادش از زمان شاه طهماسب صفوی حکومت آن حدود را داشتند، از آنان شکست خورد و در سال 1214 هجری قمری به کابل فرار کرد و از آنجا به قندهار و از قندهار به سیستان رفت و در نهایت به تهران آمد.

      در تهران نیز با عزت و احترام فتحعلی‌شاه مواجه شد و لقب فخرالدوله یافت. وی که از کارهای درباری سر باز زد در محله کنونی کوچه مروی با احداث بناهایی به زندگی ادامه داد. وی در طول اقامت خود در تهران، ثروت فراوانی اندوخت و در غربی‌ترین نقطه محله عودلاجان داخل حصار صفوی شهر تهران خانه و باغی برای خود تدارک دید. آن باغ و خانه در کوچه مقابل عمارت شمس‌العماره که امروز به کوچه مروی شهرت دارد، قرار داشت.
      خان مروی در زمان حیات خویش در زمینی در شمال کوچه مروی در سال 1231 قمری یک مسجد و بنا بر رسم معمول آن روزگار مدرسه علوم دینی در مجاورت آن بنا کرد. او بعدها باغی که در جنوب آن مسجد و در ضلع جنوبی کوچه مروی قرار داشت، وقف مسجد و مدرسه دینی‌اش کرد و در پایان عمر تمام اموال و املاک مزروعی را که مشتمل بر چند آبادی و نیز چندین خانه، دکان و غیره بود به همین منظور وقف مسجد و مدرسه کرد. این مدرسه و مسجد به خان مروی یا مروی شهرت یافت. هر چند در برخی از اسناد این ابنیه را با اشاره به لقب او (فخرالدوله) فخریه نیز نوشته‌اند.
       
      در دوره ناصرالدین شاه با ساخته شدن عمارت شمس‌العماره مقابل این کوچه و احداث خیابان ناصریه (ناصر خسرو) میدانی مقابل سردر شرقی ارگ سلطنتی ابتدای کوچه مروی پدید آمد که به میدان شمس‌العماره مشهور شد. ساخته شدن این ابنیه تازه باز هم بیش از پیش سبب شد تا کوچه مروی در مرکز توجهات پایتخت‌نشینان قرار گیرد.
       
      به‌ویژه اینکه بازارچه مروی توانسته بود تهرانی‌ها را به خود جلب کند. بازارچه و گذر مروی در آن زمان از نامدارترین بازارهای دارالخلافه ناصری به شمار می‌رفت. این وضعیت ادامه داشت تا اینکه در دوران رضاشاه در اراضی وقفی باغ مروی، دبستان و دبیرستانی برای تحصیل دانش‌آموزان با شیوه نوین احداث شد.
       
      کوچه مروی، کوچه‌ای شرقی‌غربی است و از سمت غرب و از خیابان ناصرخسرو مقابل شمس‌العماره شروع شده و به خیابان پامنار ختم می‌شود. به دلیل وجود مهاجران عرب در این محل جلوه‌های فرهنگ و زندگی عربی را می‌توان در این کوچه و اطرافش دید. وجود تعدادی خوراک‌فروشی با تابلوهایی به زبان عربی و عرضه خوراک‌هایی نظیر فلافل نشانگر این فرهنگ است. اگر در این کوچه قدم بردارید، معمولا چند نفر عرب‌زبان را در حال مکالمه خواهید دید که بخش قابل توجهی از کسبه بازار را هم تشکیل می‌دهند.
       
      در هیاهوی شهری و ساختمان‌های سر به فلک‌ کشیده، دیدن بنایی با آجرهای سه‌سانتی و عطر کاهگل ارزشی وصف‌ناشدنی دارد. تجربه چنین لحظه‌ای زمانی میسر می‌شود که به کوچه مروی بروید و مسجد آقامحمود را از نزدیک ببینید. دیوارهای کوتاه، طاق‌های گنبدی‌شکل، خشت و گل و تیرک‌های چوبی به‌ جای سنگ مرمر، آجر سه‌سانتی و سیمان و آهن، اینها ویژگی‌هایی است که یک ساختمان قدیمی را از بنای نوساز متمایز می‌کند.
       
      خیابان پامنار، خیابان ناصرخسرو و خیابان 15خرداد؛ مجموعه‌ای تاریخی در دل تهران. جایی که همزیستی سنت و مدرنیته را می‌توان دید. نام کوچه‌های این اطراف هم جالب است. مثلا کوچه جارچی‌باشی در خیابان پامنار یا مهمانپذیری با شماره تلفن شش رقمی به نام کارون در همین اطراف. ساختمان شمس‌العماره، دبیرستان مروی، مسجد مروی، حوزه علمیه مروی، سرای دار، بازار قدیمی مروی و مسجد آقامحمود یا مسجد حکیم، آثار تاریخی هستند که در اطراف و درون کوچه مروی قرار دارند. هر چند دبیرستان مروی بعد از دهه 60شمسی از بین رفت و تبدیل به پاساژ شد

کدخبر: 537