آیین باور - به ابتکار خبرگزاری فارس در روز و هفته خبرنگار جمعی از قدیمی های رسانه البرز فهرستی از مشکلات و نقاط ضعف گریبانگیر خانواده مطبوعات استان را از نقطه نظر خود بیان و راهکارهایی ارائه کردند.

 

معضلات ورود  فله ای افراد به حوزه رسانه/ یک سوزن به خودمان و یک جوالدوز به دیگران

 فریبا کلاهی خبرنگار باسابقه استان البرز و مدیر مسؤول پایگاه خبری آیین باور می‌گوید: متاسفانه ورود فله ای مشتاقان حوزه رسانه برای دریافت مجوز نشریه  که هدف غایی آن جذب آگهی به واسطه وجود آشنایان در ادارات مختلف است، تعریف رسانه و خبر را زیر سوال برده است. اینکه چرا وزارت ارشاد به هر کسی مجوز می دهد و چرا دانش حرفه ای خبرنگاران برای ورود به عرصه رسانه و دریافت مجوز در نظر گرفته نمی شود، جای سوال دارد! صرف آزمون الکترونیکی سایتی که ممکن است فرد دیگری پاسخگوی آن باشد، معیار سواد و دانش رسانه ای نمی‌شود.

از سوی دیگر در دستگاه های خدمات رسان به عنوان یکی از منابع خبر،  روابط عمومی‌ها اغلب  بدون دانش کافی و بر اساس ارتباط با مسؤولان در این جایگاه قرارگرفته و تعاملات اجتماعی با رسانه ها را بلد نیستند و معمولا خبرنگاری که هر آنچه آنها می‌خواهند می‌نویسد، در سیستم می‌ماند؛ تقدیر هم می‌شود و مورد تایید است؛ رپرتاژ و درآمد هم  دارد و در اینجا خبر قربانی می‌شود.

در اجتماع هم به عنوان منبع دیگر خبر، اعتمادها تا حدودی از بین رفته است. در چند سال اخیر گزارشات واقعی از مردم و بیان دردهایشان کمتر دیده شده و گزارشات، تقلبی و زاییده ذهن خبرنگار است. یا اینکه حرف های مردم  از طریق رسانه‌ها به روابط عمومی‌ها انتقال داده می‌شود که پیگیری نمی‌شود و خبرنگاران غیرحرفه ای نمی‌دانند مطالبات مردم را چگونه و از چه کسی باید پیگیری کنند.‌

از وقتی که یک سری خبرنگاربدون گذراندن هیچ دوره ای وارد این حرفه شده اند، خبر نابود شده.  هر کسی که کنجکاوی در زندگی مردم را بلد است؛ خبرنگار نیست.‌ مدت‌هاست استانداردهای سابقه، آمار و تحلیل و ...در خبرها دیده نمی شود در حالیکه مردم منتظر حقیقت هستند.‌

ضرورت وجود تشکل صنفی خبرنگاران

در این حوزه خبرنگارحمایتگرو تشکل صنفی ندارد. خانه مطبوعات هم یک تشکیلات شیک صنفی است که گاهی یک اردو برگزار می کند و یا بسته هایی برای خبرنگاران تهیه می کندتا مورد تایید باشد.

خبرنگاران حتی برای دریافت تاییدیه و یک رزومه از محل کار قبلی خود دچار مشکل هستند و رسانه حاضر نیست برای خبرنگاری که از او کار کشیده و پولش را هم نداده، حتی یک رزومه بدهد.

اگر خبرنگاری خانه نشین شد و اگر با رسانه به اختلاف و دعوا رسید و یا اداره ای پولش را نداد، نمی‌داند باید به کجا مراجعه کند! هیچ کس نیست تا مشکلات درآمدزایی و اقتصاد رسانه را حل کند و طرح‌های ارائه شده به استانداری هم به جایی نرسیده است.

اگر قرار است مشکل رسانه‌ها حل شود باید ورود غیر حرفه ای‌ها و از نقطه ۱۰۰ به ۱۰۰ باید جلوگیری شود. مجوز رسانه به هرکسی داده نشودو  ادارات کل ارشاد موظف شوند محتوای  رسانه ها را نظارت و مشکلات و آسیب‌هایشان را مدیریت کنند.

نداشتن انجمن های صنفی،  حقوق  خبرنگاری، قرارداد و غیره موجب می شود خبرنگاری که عمرش را صرف تحلیل و تحقیق کرده، با کسی که حرف های مدیران از خود متشکر را منتشر می‌کند، فرقی نداشته باشد و چه بسا  که حتی وضعیت مالی وجایگاه اجتماعی دسته دوم بهتر هم هست.

 

ضرورت توجه رسانه‌های محلی به حوزه بومی

 

لیلا خانی نژاد، نماینده روزنامه  پیام زمان در خصوص مشکلات نشریات استانی، می‌گوید:  آنچه مد نظر بوده بومی سازی و هویت بخشی است که این امر تنها در سایه تولید محتوا در قالب گزارش و خبرهای تحلیلی محقق می‌شود.

توجه به زبان و گویش محلی، اشتراکات فرهنگی و قومی و توجه به منطقه و همجواری با پایتخت بدون کار کارشناسی و آموزش امکان پذیر نیست. توجه به مباحث محلی و منطقه ای موضوعی است که رسانه‌های محلی کمتر به آن توجه دارند؛ در حالیکه نقش و رسالت رسانه‌های محلی باید  انعکاس و پیگیری مطالبات مردم استان و منطقه باشد. مخاطب محلی تشنه انعکاس مشکلات منطقه و محل زندگی خود است و با توجه به اینکه رسالت رسانه شناسایی مخاطب است و کمرنگ شدن این  رویکردها آسیب است.

پیگیری، نوآوری و ایده های نو مستلزم نیروهای متخصص و خبرنگاران آشنا به امور است که با توجه به مشکلات اقتصادی بسیار دیده شده که به جای خبرنگار  بیشتر از اقوام و نزدیکان استفاده می کنند‌ که این آسیبی است که جبران ناپذیر است

اقتصاد ورشکسته رسانه‌های مکتوب

خانی نژاد ادامه می دهد: در چندسالی که پاندمی کرونا شروع شد رسانه‌های مکتوب آسیب‌های فراوانی دیدند و به رغم وعده‌های داده شده در خصوص خبرنگاران، تعدیل و افت شدید نیرو در رسانه را شاهد بودیم.  اقتصاد رسانه در نشریات یکی از مباحث مهم بوده و تنها راه ارتزاق نشریات آگهی ها و تبلیغات است کهاین روزها با اما و اگر های فراوانی روبروست.‌

وی افزود: ابزار انتشار روزنامه، با مشکلات بزرگی دست به گریبان است برخی نشریات با تیراژ کم و برخی به چاپ دیجیتال روی آورده اند؛ چون فروش و مخاطب کمتری دارند و شبکه توزیع مناسبی نیز وجود ندارند. متاسفانه در سالهای گذشته شاهد ظهور افرادی بودیم که با گرفتن مجوز و فروش آن به دیگری، باز هم درخواست مجوز کردند بدون آنکه خروجی دلشته باشند و این آفتی است برای رسانه.

خانی نژاد ادامه داد: صدور مجوزهای فله ای با توجه به ظرفیت مشخص و محدود و بدون توجه به خروجی فرهنگی و اجتماعی چه دستاوردی برای استان داشته است

 

دانیال ایل بیگی، از فعالان مجازی و مدیرمسؤول سایت تحلیلی گوهردشت، در این خصوص می‌گوید: واقعیت را بخواهید چند وقتی هست که از انتقاد و انتشار اخبار در رسانه ترسی نداریم، نمیدانم دلیل آن خسته شدن مسؤولان برای طرح شکایت از خبرنگاران است یا واقعا فضای انتقاد در البرز مساعد شده!

 

یکی از مشکلات موجود در البرز بی هویت بودن خبرنگاران فعال در برخی رسانه‌‍های صاحب نامی است که به صورت سرپرستی در البرز فعالیت می‌کنند. به صورتی که حتی از دادن یک نامه معرفی به خبرنگاران دریغ کرده و زمانی که با این درخواست مواجه می شوند ممکن است آن فرد تا مرز اخراج هم پیش برود.

ایل بیگی تصریح کرد: انتظار می‌رود نمایندگان در راستای سرپرستی رسانه‌های صاحب نام در البرز به دست افرادی بی افتد تا حقوق خبرنگاران استان البرز که در جوار پایتخت قرار گرفته به حد و اندازه زحمتی که متحمل می‌شوند پرداخت شود. تا شاید شاهد ضایع شدن حقوق خبرنگارانی که صبح تا شب با کمترین دستمزد کار می‌کنند نباشیم.

سایه سنگین عدم حمایت، بر سر اهالی رسانه در البرز

حبیب توانگر، سرپرست روزنامه ایران در استان البرز، می‌گوید: وقتی در هفت سالگی جمله صدای شنیدن دهل از دور خوش است را شنیدم تصورم این بود که چون دهل سازی است حجیم و شاید بد قواره این ضرب المثل را به آن منتسب کرده اند.

وی افزود: امروز که نیم قرن دوم از حیاتم را طی می کنم فهمیدم که خیلی از پکیج های جذاب ، از درون دچار مشکلات فراوانی هستند. متاسفانه البرز بدلایل متعددی اصالت و رسالت رسانه های خود را به وساطت و خصومت داده است. چرا که هر نشریه ای که دفتری در تهران داشته باشد یک یا چند سرپرستی در البرز دارد و در ماراتن کسب سرپرستی،  آش آنقدر شور شده است که بعضی از نشریات و روزنامه های شهرستان های دور دست کشور نیز در البرز دارای سرپرستی هستند و عجبا ، عجبا که متولی محترم، پروانه کار برای سرپرستی این نشریات صادر می کند که هیچ نظارت و کنترلی بر عملکرد آن ها نیست.

به گفته وی؛ بارها شنیده ایم که خوش به حالتون، خبرنگاری یه شغل مهیجه که هم فاله و هم تماشا. اما دوصد افسوس که نمی‌دانند وقتی خبرنگار برای ساعت ۶ صبح آفیش می‌شود ولی شروع برنامه ۹ صبح است یعنی چه؟ وقتی فاصله محل برگزاری مراسم با منزل بیش از ۱۰ کیلومتر است و حتی برای جابجایی خبرنگار خودرویی تعبیه نشده، یعنی چه؟ وقتی خبرنگار برای رسیدن به موقع، متحمل پرداخت هزینه گزاف می‌شود و متاسفانه حتی دبیر خبر به تولید خبرنگار نگاه هم نمی‌کند یعنی چه؟ وقتی با سال‌ها تجربه و توانایی و انتشار خبر، در مراسم تجلیل از خبرنگاران در یک دستگاه، انواع و اقسام فعالان فضای مجازی و فیک نیوزها حضور دارند اما خبرنگاران توانا نه ، یعنی چه؟

اینکه لذت بخش ترین زمان روز را به همراهی و گوش کردن به صحبت‌های تکراری مدیرانی بگذرانید که حتی به ذهنشان هم خطور نمی‌کند با چه مشکلاتی در صدد انتشار فرمایشاتشان هستید، کار را دشوار تر می‌کند.

 سختی کار خبرنگاری در بحران‌ها بیشتر خود را نشان می‌دهد نداشتن امنیت شغلی این قشر هم در چنین شرایطی بیشتر بروز پیدا می‌کند؛ هرچند بواسطه نوع فعالیت رسانه‌های مکتوب و الکترونیک مشکلاتی که گریبانگیر فعالان آنها شده با هم متفاوت است به عنوان نمونه افزایش قیمت کاغذ تنها بر کار نشریات مکتوب تاثیر منفی گذاشته است.

ولی آنچه در این بین مشترک است جنس درد خبرنگاران و روزنامه‌نگاران است؛ دردهایی که سال‌ها است درمان نشده و با وقوع هر بحرانی چندین برابر هم می‌شود.

از قدیم گفته اند احترام امام زاده را متولی آن نگاه می دارد و مادامی که متولی رسانه در البرز نتواند این حرمت را حفظ کند و درک درستی از جایگاه خبرنگار نداشته باشد، توقع از سایر دستگاهها نابجاست.

نداشتن امنیت و آزادی بیان؛ درد سنگین خبرنگاران

و اما زهره رزمی آذر، مدیر مسؤول تارا نیوز که معمولا او را پر انرژی و خندان می‌بینیم با لحن پردردی از نداشتن امنیت شغلی و آزادی بیان  خبرنگاران گلایه می‌کند و  می‌گوید: آنچه خبرنگار از آن واهمه دارد، امنیت است. خبرنگار در مسیر مطالبه گری برای مردم هیچ‌ پشتیبان محکمی ندارد. در حالیکه در دولت سیزدهم به دستور رئیس جمهور، قرار بود هیچ مدیری حق شکایت از خبرنگاران را نداشته باشد، این اتفاق می‌افتد و خبرنگاران برای مطالبه دغدغه‌های مردم، به جرم تشویش اذهان عمومی مورد شکایت واقع می‌شوند.

اگر منِ خبرنگار نتوانم مطالبه گری کنم پس چه کنم؟! آنچه که ما را مورد آزار قرار می‌دهد همین است که تا وقتی مطابق میل مدیران بنویسیم مورد تایید هستیم اما در وقت مطالبه گری مورد غضب واقع می‌شویم. متاسفانه ما خبرنگاران امنیت شغلی نداریم. حتی گاهی روز خبرنگار در زمان تقدیر هم تحقیر می شویم. ما چیزی نمی خواهیم جز اینکه شان و جایگاه خبرنگار حفظ شود!

هیچ کس مسؤولیت قشر خبرنگار را گردن نمی‌گیرد

نیلوفر تیزهوش، از خبرنگاران فردیس هم می‌گوید: متاسفانه مدیران شان و جایگاه خبرنگاران را حفظ نمی‌کنند. بسیاری خبرنگاران در شرایط متلاطم اقتصادی دغدغه تامین معیشت ودفتر کار را دارند و هیچ ارگانی هم این قشر را گردن نمی گیرد تا شاید قدمی برای مشکلات آنها بردارد.

گاهی حتی حق الزحمه خبرنگاران در ادارات پرداخت نمی‌شود و خبرنگار به خاطر عشقی که به این حرفه دارد و نهاد حمایتگری هم ندارد، ناچار است  از حقش بگذرد.

امیدواریم نظارت بیشتری بر ورود خبرنگاران به این حرفه در استان و فردیس باشد؛ چرا که در طول ایام سال خبرنگاران فعال انگشت  شمارند و به وقت هدیه دادن لیستی از بچه و خواهر و ... به نهادها داده می شود.

بیمه شغلی و درمانی خبرنگاران هم از موضوعاتی است که متاسفانه مغفول واقع شده و باید مورد توجه و مطالبه قرار گیرد.

برگزاری کلاس‌های آموزش حقوقی و حرفه ای خبرنگاری ضرورت دارد

خواسته منصوره سرداری یکی از خبرنگاران فردیس، از متولیان حوزه رسانه،  برگزاری دوره های خبرنگاری مقدماتی و حرفه ای و آموزش اصول  نگارش خبراست.

سرداری می گوید: برگزاری کلاس آموزشی و افزایش دانش حقوقی برای خبرنگاران یک ضرورت است و اغلب خبرنگاران از بار حقوقی مطالبی که منتشر می کنند، آگاه نیستند و این امر دردسرهای بعدی شکایت و غیره را برای خبرنگاران به همراه دارد.

دردِ دل ها و مسائل خبرنگاران بسیار است و مجال اندک

تشکیل دفتر شورای تخصصی حل اختلاف رسانه

رضاعباس زاده، رئیس خانه مطبوعات استان البرز و عضو هیات رئیسه خانه مطبوعات کشور در خصوص  اقداماتی که توسط  این تشکل صنفی برای خبرنگاران  انجام شده، گفتگو کردیم.

عباس زاده می‌گوید: خانه مطبوعات به عنوان بازوی اجرایی اداره فرهنگ و ارشاد عمل می کند و در راستای حل مشکلات و  دغدغه های صنفی خبرنگاران و ایجاد همدلی و تعامل بین رسانه‌ها و مسؤولان قدم برمیدارد.‌ در حال حاضر خانه مطبوعات استان البرز ۲۵۳ نفر عضو ثابت و ۱۱ نفر عضو افتخاری  دارد.

با توجه به رسالت مهم خبرنگاران در بیان حقایق و اخبار، گاهی مشکلات حقوقی  و شکایات قضایی گریبانگیر آنها می شود. در این راستا با هدف رفع اختلافات و برقراری صلح و سازش بین رسانه ها و دستگاه‌ها و جلوگیری از رسیدن پرونده اهالی رسانه به دادگاه ها، تشکیل دفتر شورای تخصصی حل اختلاف  رسانه و مطبوعات پیگیری شد و با هماهنگی معاونت پیشگیری از جرم دادگستری و رئیس شورای حل اختلاف استان شکل می‌گیرد.

در این راستا از مدیران دستگاه‌ها تقاضا داریم ضمن افزایش آگاهی و سواد رسانه ای، انتقادپذیر باشند و آستانه تحمل در انعکاس  اخبار را بالا ببرند.

جامعه خبری درآمد خاصی از خبر ندارد و دغدغه‌های بیمه خبرنگاری حقوق و مزایا و نداشتن امنیت شغلی از جمله مشکلاتی است که خبرنگاران با آن درگیر هستند. بنابراین در بخش رفاهی مقدمات تشکیل تعاونی مسکن خبرنگاران انجام شده و در مرحله ثبت تعاونی است. همچنین با هماهنگی های انجام شده در سال گذشته بیش از ۸۰ نفر برای دریافت وام ۵۰ میلیونی و ۳۹ نفر برای وام ۱۰ میلیون تومانی قرض الحسنه  به بانکها معرفی شدند.

برنامه ریزی برای آموزش حرفه ای  افرادی که به این حرفه وارد می شوند، در دستور کار است.

در حوزه بیمه خبرنگاران ۳ نوع بیمه مختلف وجود دارد؛ عده ای  توسط کارفرماها در حوزه رسانه بیمه تامین اجتماعی  می شوند. بیمه صندوق هنرمندان که خبرنگاران پس از بارگذاری آثار  در سامانه رسانه به صندوق هنرمندان معرفی می شوند. این بیمه شامل بیمه درمانی و تکمیلی است. بیمه صندوق اجتماعی هم با حداقل پرداخت ۱۳۳ هزار تومان توسط خبرنگاران قابل انجام است و جز بیمه بیکاری سایر خدمات بیمه را شامل می‌شود.

وی اضافه کرد: دغدغه ما فقط برای برخی خبرنگاران در خبرگزاری هاست که متاسفانه نگاه خبرگزاری به خبرنگارها به عنوان حق العمل کاری است و جایگاهی برای خبرنگارها متصور نیستند و حتی معرفی نامه اشتغال برای ثبت در سامانه رسانه به خبرنگاران نمی‌دهند.

در این راستا به عنوان عضو هیات مدیره خانه مطبوعات کشور در حال تدوین اساسنامه ای هستیم. همچنین از طریق مکاتبه از خبرگزاری ها درخواست شده که اگر خبرنگاران را استخدام نمی‌کنند حداقل با آنها قرارداد ببندند تا طبق قانون کار بتوانند از حق و حقوقشان دفاع کنند.‌

همچنین طی نشست و هم اندیشی با مدیر کل فرهنگ و ارشاد البرز، قرار شد اگر خبرگزاری‌ها به ارائه گواهی برای خبرنگاران تن ندادند فعلا  این خبرنگاران را به عنوان خبرنگار آزاد در سامانه رسانه کشور ثبت کنیم تا حداقل بتوانند از مزایای آن استفاده کنند.

صنف خبرنگاران باید تشکیل شود

بسیج رسانه دیگر تشکل مرتبط با خبرنگاران است. سید محمد رضا موسوی زاده رئیس  بسیج رسانه البرز می‌گوید:  در بسیج رسانه نگاه باز تر است و فقط  شامل خبرنگاران حرفه ای نیست. همه افرادی که فعال رسانه ای هستند و حتی با تشکیل یک گروه واتساپی می توانند جریان ساز باشند، مشمول عضویت در بسیج رسانه هستند.

وظیفه بسیج رسانه به معنای خاص، تداعی، گسترش و تقویت گفتمان انقلاب اسلامی است. خبرنگاران دارای نبوغی هستند که اگر در کنار هدف قرار بگیرد، حرکت ایجاد می شود. ما نسبت به مشکلات خبرنگاران بی اعتنا نیستیم و از امکانات موجود در جهت رفع مشکلات خبرنگاران و تقویت آنها اقدام می کنیم.‌در این راستا با حفظ حرمت و جایگاه خبرنگاران به توزیع بسته های معیشتی و معرفی برهی افراد  برای دریافت تسهیلات اقدام شد.

بیشتر مشکلات خبرنگاران از نداشتن صنف است. بسیاری از مشکلات می تواند درصنف حل و فصل شود و صنف می تواند از افراد تحت پوشش حمایت  کند. برای شکل دهی صنف خبرنگاران و بیمه اقداماتی در حال انجام است.

در خصوص تولید محتوا و پرداخت هزینه تحریر به خبرنگاران اقداماتی از سوی بسیج رسانه  انجام شده است. امروز استان البرز نیازمند تولید محتواست  و در این حوزه ضعف دارد که بر آن تمرکز کردیم و باید ارتقا پیدا کند. 

در مورد آگهی ها نظراتی داریم که شرایط را برای نشریات بهتر می کند.  عدالت باید رعایت شود و در این راستا با همکاری و هماهنگب مدیر کل فرهنگ و ارشاد استان، کارگروهی تشکیل و آگهی ها منصفانه تقسیم خواهد شد.

و حرف آخر؛ به امیدی که شنیده شود

همه آنچه می‌خواهیم بگوییم در این ظرف اندک نمی گنجد. همه آنچه سال‌ها خواستیم و نگفتیم. اما مسؤولان امر توجه داشته باشند همانطور که اغلب موضوع جنگ رسانه ای و برتری  قدرت‌ها با رسانه‌های برتر را عنوان می‌کنید، آیا همان اندازه برای تقویت رسانه‌ها و تطمیع اصحاب رسانه و خبرنگاران اقدام کرده‌اید؟!

 بسیاری از مشاغل حساس از امنیت شغلی، مصونیت و تطمیع مالی برخوردارند. آیا حساسیت  رسانه و حرفه خبرنگاری که می تواند با یک  جمله توجه یک دنیا را به موضوعی جلب  کند ویا با یک تصویر تا ابد در ذهن‌ها ماندگار شود به حدی نیست که درآمدش تضمین شده باشد و یا حداقل اندکی آزادی بیان، قانون و نهاد حمایتگری داشته باشد ؟! آیا شغلش به اندازه ای پر خطر نیست که با یک جمله سرش از سیاهچال‌های زندان بیرون بیاید و یا در حوادث و اتفاقات معمول آسیب ببیند؟!

چطور از پروپاگاندای رسانه ای در البرز و حتی فردیس خود را به بی خبری می زنیم وقتی نحوه درآمد برخی رسانه‌ها، جز به باج گیری وارتباطات و گروه بندی‌ها ختم نمی‌شود. توزیع آگهی‌ها تا پیش از این بر اساس رفاقت بود یا ضوابط؟ احکام مشاوران رسانه ای چطور؟ چاقوی تیز و برنده قلم فروشی با نرخ مناسب بیخ گلوی وجدان کاری بسیاری از اصحاب رسانه را می‌فشارد و متاسفانه گروهی را ذبح می‌کند که نتیجه آن می شود  عدم تاثیرگذاری رسانه‌ها در جامعه.‌

آنقدر از خبرنگاران غیرحرفه ای توسط دوستانم گفته شد که دیگر ضرورت  رصد وپایش ورودی خبرنگاران به این حرفه اظهر من الشمس است. به امید روزی که بتوانیم از آنچه حق خبرنگاران و زحمتکشان واقعی این حرفه است دفاع کنیم و برای شنیده شدن برطبل ناامیدی نکوبیم.

شاید برای آخرین امید باید به دامن رهبر معظم انقلاب اسلامی متوسل بشویم و در مورد رسیدگی به وضعیت خبرنگاران و آنچه ندارند، حکم ولایی و حکومتی درخواست کنیم. قانون حمایت از خبرنگاران را  از نمایندگان مجلس بخواهیم و اقدامی عاجل از دولت برای حال نا خوب خبرنگاران.