آیین باور_  چهل سال پیش (سال ۱۳۶۴) دویستمین سالگشت پایتختی تهران اعلام و جشنی به پا شد. احتمالا در سال ۱۴۱۴ جشن دویست پنجاهمین سال تولد پایتخت گرامی داشته خواهد شد. تا ده سال دیگر "کی زنده و کی مرده" فکر کردم در ششمین مقاله از نوشته‌های پیاپی تهران‌شناسی، بر اساس از برای حق صحبت سالها" این ششمین نوشته را به سالگرد تولد پایتخت اختصاص دهم که ای حیات دل، حسام الدین، بسی میل می‌جوشد به قسم سادسی و اگر چه عشق را با پنج و با شش، کار نیست مقصد او جز که جذب یار نیست اما با این امید بو که فی ما بعد دستوری رسد رازهای گفتنی پیدا شود. و آیندگان (فرزندان ما) در پی هویت‌سازی بیشتر، بیشتر به زادگاه و کشور خود پرداخته و با عشق و اشتیاق به تحقیق و پژوهش‌های تهران و ایران شناسانه خود ادامه دهند.

ابتدا بگویم که برخی از تهران پژوهان سال ۱۱۷۳(دویست و سی سال قبل را) سال انتخاب تهران به پایتختی معرفی می‌کنند اما این تاریخ تاج‌گذاری خواجه تاجدار است که ده سال بعد از فرمانروایی و تحکیم قدرت خود طی جشنی که همزمان با نوروز بود، مراسم تاج‌گذاری خود را برگزار کرد. در این زمان البته هنوز حصار طهماسبی که توسط شاه‌طهماسب صفوی به دور تهران کشیده شده بود، وجود داشت. تهران و مهران دو روستای کوچک در شمال ری بودند. ری خود شهری کهن با قدمتی بیش از سه هزار سال و در شمار سکونتگاه‌های باستانی جهان می‌باشد. بعد از مهاجرت اهل ری به تهران که عمده این مهاجرت بعد از حمله مغول صورت گرفت، این شهر رفته رفته بزرگ‌تر، مشهورتر و بلند آوازه‌تر شد.

آقا محمدخان در کاخ گلستان در منطقه ارگ بر تخت نشست. اینجا (حصار طهماسبی) هسته مرکزی تهران بود. محله‌هایی همچون ارگ، بازار، عودلاجان، گلبندک، درخانگاه و سنگلج. که چهار جهت تقریبی آن عبارت بود از، شمال؛ محله دولت ( متفاوت از دولت در قیطریه و زرگنده). حوالی چهارراه شیخ هادی، خیابان قوام‌الدوله تا نزدیکی چهارراه استانبول. جنوب؛ منطقه گمرک، بعدها خیابان مولوی. شرق؛ ناصریه، ناصر خسرو، تا حوالی بهارستان. غرب؛ باغشاه، پاقاپوق، دروازه قزوین. برخی از اماکن موجود در این چهار‌ضلعی و گاه اندکی آنسوتر از آن عبارت‌اند از؛ لاله‌زار، خیابان مریضخانه (سپه)، خیابان ظهیرالدوله، خیابان نصرت‌الدوله (حافظ)، خیابان جبا خانه، خیابان قوام‌الدوله(سی تیر)، میدان اسب دوانی، باغ معیر‌الممالک، خیابان امین‌السلطان، باغ جنت (امیریه)، باغ ایلخانی، باغ ملی (میدان مشق)، باغ علاءالدوله، خیابان باب همایون، خیابان درب اندرون ( وزارت دارایی)، خیابان ظل‌السلطان (اکباتان)، پاچنار، خیابان چراغ گاز، خیابان قزاقخانه، خیابان جلیل آباد (خیام)، شمس‌العماره، حسن آباد، باغ کامران میرزا ( دانشکده افسری). سفارتخانه‌های؛ روسیه، انگلستان، عثمانی، آلمان، فرانسه، هلند و ایتالیا نیز در این محدوده بودند البته این کشورها در مناطق دیگر تهران و به ویژه در شمیران نیز سفارتخانه‌هایی وسیع داشتند.

آقا محمدخان اقدام به احداث چهار دروازه در چهار جهت کرد، تعداد این دروازه‌ها در سال‌های بعد افزایش یافت به گونه‌ای که در دوره ناصری به دوازده دروازه رسید. دروازه‌های شمیران، دولاب، غار، قزوین، دولت، گمرک، دوشان تپه، شاه‌عبدالعظیم، خانی‌آباد، باغ‌شاه، یوسف‌آباد و دروازه خراسان. برای تهران با عظمت و برای تهرانیان عزیز، عزت و پایداری و شکوه آرزو دارم. ساعد شه مسکن این باز باد تا ابد بر خلق این در باز باد. یکم آبان‌ماه ۱۴۰۴ مهراب رجبی