شنبه، 24 آبان 1404 - 12:13

وقتی خشم به خود سو می‌گیرد؛ 

نگاهی روانکاوانه به سازوکارهای خودکشی 

نویسنده: جمال جنانی، روان‌شناس

آمار اقدام به خودکشی در کشور، به طرز نگران‌کننده‌ای رو به افزایش است.

1. روان‌تحلیل‌گران، خودکشی را نه یک «میل به مرگ»، بلکه برونداد مجموعه‌ای از «تنش‌های درونی حل نشده» می‌دانند.

2. فروید و به تبع او کارل منینگر (Karl Menninger) هرکدام با ادبیات خود، مرگ خودخواسته را «خشم به خود سو گرفته» می‌دانند.

عمده زمینه‌ها و دلایل خودکشی:

1. افراد با افکار وسواسی: در اصطلاح روانکاوی Ego در آنها بیشتر جذب Superego شده است. این اصطلاح پیچیده نیست: از نظر فروید، یک «فرد» محصول تمایلات غریزی از یک سو و وجدان، اخلاق و باید و نبایدهای عرفی از سوی دیگر است. فروید تمایلات غریزی را «نهاد» (id)، وجدان و اخلاق را «فراخود» (Superego) و خودِ انسان را (ego) می‌دانست. این افراد به‌خاطر عدول از باید و نبایدها ممکن است دچار مشکل هستی‌شناسانه شوند.

2. وراثت‌پذیری: طبق پژوهش‌ها، تمایل به خودکشی وراثت‌پذیر (Heritability) است.

3. تروماها و ناامنی: ضربه‌های روانی و احساس ناامنی.

4. اختلالات خلقی: مانند اختلال دوقطبی و دیگر اختلالات روانی.

از دیگر دلایل مهم:

5. خشم سرکوب شده: و سرکوبگری قدرت‌های اجتماعی، عرفی یا خانوادگی.

6. فقدان‌های اولیه: برآورده نشدن نیازهای اولیه، مسائل اقتصادی و اجتماعی.

7. اعتیاد و پوچی وجودی: مصرف مواد و انفجار هورمون‌هایی مانند دوپامین، سروتونین و اندورفین، در درازمدت می‌تواند با اختلال خلقی، تکانه‌جویی و ناامیدی منجر به افسردگی یا حتی خودکشی شود.

8. فروپاشی معنا: در ادراک هستی‌شناسانه فرد، عدم یافتن معنایی برای زندگی.

9. خرده‌فرهنگ‌ها و تابوهای خودساخته: الزام تبعیت از بزرگ قبیله یا خانواده و تصمیم‌گیری به جای افراد (مسئله ناموس و مالکیت فرد).

10. رؤیای پایان دادن به درد.  بیش از نیمی از زمینه‌های مطرح شده، در اختیار فرد نیست. نهادهای حاکم بر جامعه در قالب امنیت شغلی، امنیت اجتماعی، امنیت اقتصادی و امنیت حقوق بشری، خود را متهم ردیف اول با بیشترین زمینه‌سازی در این معضل اجتماعی معرفی می‌کنند. 

راهکارهای پیشنهادی:

گسترش خدمات روانشناسی و مشاوره. توجه و تبادل عاطفی بیشتر اعضای خانواده با یکدیگر. هوشیاری همکاران و همکلاسان در رصد نشانه‌های افسردگی یا میل به خودکشی. همچنین باید به جامعه فهماند که خشم باید به سوی اصلی‌ترین منبع زمینه‌سازش معطوف شود و نه به خود یا دیگری.

تارگت خشم تو کجاست؟

کدخبر: 3307

تعداد بازدید: 1917