آیین باور -  سال ۱۳۰۷ هجری شمسی، اولین موزه جانور شناسی کشور در دانشکده کشاورزی کرج به دستور دکتر جلال افشار پایه گذاری شد. این موزه در برگیرنده مجموعه جالبی از گروه های مختلف جانوری شامل آبزیان، پستانداران، پرندگان، حشرات و گونه های زیان آور و یا مفید در کشاورزی است که در کنار آن ها فرآیندها و روش ها مبارزه با حشرات به نمایش گذاشته شده است.

این موزه از سال ۱۳۲۴ تا کنون زیر نظر دانشگاه تهران به فعالیت خود ادامه می دهد. موزه جانور شناسی کرج دارای ۲ طبقه و ۱۷ گالری است.

این همه آن چیزی است که طوطی وار در  تمام سایت ها تکرار می شود . اما این موزه که کشش لازم برای بازدید همگان را نداشته و به صورت موردی و رزرو مدارس در معرض بازدید قرار می گیرد، اگر چه در نگاه اول ، زرق و برق موزه های مدرن و پیش رفته دنیا و حتی رنگ و لعاب دارآباد تهران را ندارد، یک گنج بی بدیل است که همانند تونل کندوان با دست هایی خالی تدارک شده و مردی دغدغه مند و آگاه به ارزش موزه جانوری در شناخت اکو سیستم و اکوبوم منطقه، آن را اندک اندک جمع آوری نموده تاکسی درمی هرچند ابتدایی انجام داده و آرشیوی قابل تامل از حشرات و آفت ها را به تماشا گذاشته است . 

این موزه هواکش های لازم و بازبینی های مرسوم و علمی سازی و روز آمد شدن های مطالب را ندارد اما بوی خوش عشق و انگیزه می دهد . 

 از غنی ترین موزه های حشره شناسی کشور است، که دکتر جلال افشار، استاد گروه گیاه پزشکی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی تهران در کرج پایه گذاری اش کرد و همه رویاهای قابل دسترسی اش را در آن پایه نهاد.

50 هزار نمونه حشره ، پنج هزار نمونه کنه و انواع جانوران بومی و غیر بومی که برخی از آنها مانند زرافه ، ببر بنگال و کرگدن جزو نمونه های منحصر به فرد و نادر جانوری آن به شمار می آیند، خود داستان های ناشنیده ای دارند که نحوه جمع آوری و  سختی ها و ساعت ها و روزهای تجسس و پژوهش افشار را در سینه پنهان کرده اند.

 آزمایشگاههای آموزشی، پژوهشی، اتاق تاکسیدرمی، عکاسخانه و کتابخانه تخصصی نیز از دیگر بخشهای این موزه است. به اعتقاد یکی از کارشناسان هیات آلمانی موزه جانورشناسی ارفورت آلمان ،برخی از نمونه حشرات موزه جانورشناسی کرج مانند مجموعه کنه ها از مجموعه های حشرات موزه های اروپا کامل تر است . وی در جریان بازدیدش از موزه جانورشناسی کرج در سال ٨٧ می گوید:جای شگفتی است که موزه جانورشناسی کرج به رغم کمبودها وکاستی ها، توانسته است این نمونه های ارزشمند را جمع آوری و نگهداری کند.

 این کارشناس گفته شیوه نگهداری نمونه های حشرات در موزه جانورشناسی کرج با موزه های اروپا متفاوت است اما لازم است تغییراتی در سامانه نگهداری این نمونه های ارزشمند ایجاد شود. این موزه به شدت از نظر چاپ، انتشار، تهیه و ثبت نمونه های حشرات در محدودیت است، درحالیکه تحقیقات ما در خارج از محدوده جانورشناسی آلمان ادامه دارد و مثلا ما نمونه های جانوری هیمالیا را نیز تهیه کردیم ، اما تحقیقات این موزه منحصر در منطقه جغرافیایی ایران است . در این موزه می توان چیزهای جالبی از کبد گوسفند تا ماهی های مرکب خلیج فارس، مرجان ها، ستاره های دریایی، انواع کنه، پروانه، رتیل، کرمهای روده در انسان و حیوان (مانند کرم کدو و آسکاریس) ، انواع پرندگان و چرندگان و حتی قدیمی ترین سمپاش فلزی ایران را یافت. 

هوبره، کالائوس، خرس بور، شیر، کفتار، میمون تنبل، طاووس ، یوزپلنگ ایرانی و انواع جانوران بومی و غیر بومی که برخی از آنها مانند زرافه ، ببر بنگال و کرگدن جزو نمونه های منحصر به فرد و نادر جانوری هستند، در این موزه نگهداری می شود. در گوشه ای از این موزه نیز ماکت جالبی از صدها ملخ و عروسکهای کوچک به شکل انسان وجود دارد که تاریخچه مبارزه با ملخ را روایت می کند. 

این ماکت نشان می دهد که چگونه بشر اولیه در ابتدا با جهالت و استفاده از خرافه ها سعی در نابودی ملخ ها داشتند تا محصولات کشاورزی خود را حفاظت کنند و سپس به روشنایی و علم دست یافته است. 

در گوشه ای دیگر از این موزه مرغ های خشک شده (از جوجه تا یک مرغ بالغ) به ترتیب نمایش داده شده و در حقیقت مراحل مختلفی را که یک مرغ در دوره نشو و نمای خود طی می کند، بازسازی شده است. خرسی که دستش را در ظرف عسل فرو برده و یا پلنگی که بر بلندای صخره ای گویا برای شکاری کمین کرده است، حس قرارگرفتن در طبیعت بکر را به انسان القا می کند.

 علاوه براین 50 هزار نمونه حشره و پنج هزار نمونه کنه این موزه را به غنی ترین موزه حشره شناسی کشور بدل کرده است. وی در جریان دیدارش از این موزه می گوید:جای شگفتی است که موزه جانورشناسی کرج به رغم کمبودها وکاستی ها، توانسته است این نمونه های ارزشمند را جمع آوری و نگهداری کند.

در یک روز آفتابی و سرد با اعضای دوست داشتنی و فرهیخته کمیته محیط زیست بنیاد البرز شناسی به دیدار این  گنجینه ارزشمند رفتیم که یک معماری دلچسب نوستالژی در دانشکده ای تاریخی است و خود بخشی از هویت معماری ایران و البرز کنونی در تاریخ وقت است .

درختان سر به فلک کشیده باغ دانشکده مرا می ترسانند زیرا بسیار زیباتر از آنند که  شهرداران را به طمعش بیدار نکند و یا متولیان و صاحبان ملک دانشگاه  همچنان به تعریض عمارت های نا زیبای کنونی ادامه ندهند. می ترسم از روی که زنده باشم و دیگر این باغ زیبا را نبینم .

کلاغها آواره تر از پیش خواهند شد . گوش ها کر می شوند از بی صدایی طبیعت . کاش هر گز آن روز نرسد و موزه جانورشناسی که حاصل زحمات بی دریغ و بی حساب دکتر جلال افشار است  برای همگان مکانی آشنا و قابل افتخار باشد.

فریبا کلاهی کارشناس گردشگری