یکشنبه، 10 اردیبهشت 1402 - 09:13

آشنایی با آداب رسوم ایرانی

ماهی جادو و انگشتری زرین..چهلم نوروز خجسته باد

10 اردی بهشت، جشن چهلم نوروز و نگاهبان آتش است؛ چرا که آتش بهترین جلوه‌گاه راستی و پاکی به شمار می‌رفت.

آیین باور _آشنایی با آداب و رسوم و جشن های ملی در هر کشور و قومی، نوعی توانمندی و مهارت شناختی به ما می دهد که می توانیم برپایه آن با فرهنگ مردمان ارتباط بیشتر و درست تری برقرار کرده در رشد و تعالی اجتماعی و مدنی کوشا تر باشیم. جشن چهلم نوروز و ماهی زیبایی که انگشتری زرین برای شناگران به ارمغان می آورد ؛ ریشه در هر باوری داشته باشد، پیدا یا ناپیدا هر دلیل و داستانی داشته باشد، جزئی از زندگی ماست . خرده فرهنگی از مردم ایران زمین.در این روز، مردم برای گردآوری گل‌ها و گیاهان صحرایی دل به دامان طبیعت می‌زدند، اما متاسفانه از این جشن کهن و زیبا جزئیات چندانی در دست نیست.

سوماردیبهشت، اردیبهشت روز یا جشن «اردیبهشتگان» است. این جشن در ستایش و گرامیداشت پاکی برپا می شد. اَردیبهشت همچنین نگاهبان آتش است؛ چرا که آتش بهترین جلوه‌گاه راستی و پاکی به شمار می‌رفته است.

دهم اردیبهشت ماه، روزی است که در سالنامه باستانی ایرانی به نام آبان روز، (جشن چهلم نوروز) شناخته می‌شد. این جشن زیبا در بیشتر  مناطق مرکزی ایران برگزار می‌شد. نام دیگر آن جشن «چلمو»است. جشن چهلم نوروز در شیراز هم در کنارحوض ماهی سعدیه بر پا می‌شد. باوری عامیانه در بین مردم وجود داشت که در این روز، یک ماهی سر از آب بیرون می‌آورد و انگشتری زرین همراه خود دارد که نشانه بخت و اقبال است.مردم کرمان هم در این روز با فراهم نمودن غذا، به خصوص وسایل آش رشته و آش شیر وخوراکی‌های دیگری مانند انواع میوه و تنقلات به دامن طبیعت می‌رفتند.

غروب چهلم به اصطلاح «تنگ شوم» نام دارد که در آن، اسفند و کُندُر دود می‌کردند. رسم «چکو دوره» نیز رایج بوده است. بدین ترتیب که صبح چهلم، کوزه‌ای کوچک که به اصطلاح به آن «دوره» می‌گفتند را زیر درختی سبز قرار می‌دادند و هر کس به نیت دلش، وسیله‌ای مانند دکمه، انگشتر و یا دستمال داخل آن می‌انداخت، سپس روی آن دستمال سبزی قرار می‌دادند.غروب، زنان و مردان دور هم می‌نشستند و شعر یا سرودی می‌خواندند و دختر نابالغی ازداخل «دوره» یک شیء بیرون می‌آورد و هر فرد بر اساس سرودی که در موقع بیرون آوردن آن خوانده می‌شد، نیت خود را تفسیر می‌کرد. به این طریق فال می‌گرفتند.

باور عامیانه دیگر این بود که در این روز، نیت کرده و برای دختر شاه پریان سفره پهن می‌کردند.داخل سفره خوراک مرغ، نمک، انواع میوه، تنقلات و سبزی می‌گذاشتند و در کنار سفره شعر و سرود خوانده و موسیقی می‌نواختند.

پانزدهماردیبهشت یا دی به مهر روز نیز جشن میانه فصل بهار و «میدیوزَرِم»، به معنای «میانه بهار/میانه فصل سبز» است. البته میانه بهار با شانزدهم اردیبهشت برابر است؛ اما درگذشته و حتی امروزه، عملاً پانزدهمین روزِ ماهِ دوم هر فصل به عنوان میانه هر فصل شناخته می‌شود.

 در کرمان هنوز با زیارت «شاه خیرالله» و پختن آش شیر، این مراسم  برگزار می‌ شود. در بخش پاریز از توابع شهرستان سیرجان نیز توسط مردم و رمه داران هنوز این آداب زنده است .

کدخبر: 1176

نویسنده: فریبا کلاهی خبرنگار کارشناس مدیریت جهانگردی