آیین باور- محمد جهانشاهی، مدیر امور منابع آب شهرستان کرج، در گفت‌وگویی زنده با صدا و سیمای البرز، با اشاره به وضعیت بحرانی منابع آبی استان، از کاهش ۱۴ درصدی حجم آب سد کرج نسبت به سال گذشته و افت نگران‌کننده منابع آب زیرزمینی خبر داد. او تصریح کرد که در شرایط کنونی، تنها راه برون‌رفت از این بحران، سرمایه‌گذاری گسترده در استفاده از پساب تصفیه‌شده است.

 مهندس جهانشاهی با اشاره به ادامه‌دار بودن خشکسالی در سال‌های اخیر اعلام کرد که اکنون برای چهارمین سال متوالی با کاهش منابع آبی نسبت به میانگین سرانه و آورد سالانه مواجه هستیم و استان البرز در یکی از شدیدترین دوره‌های خشکسالی پنجاه سال اخیر قرار دارد.

 وی در تشریح وضعیت سد کرج، به‌عنوان منبع اصلی تأمین آب استان، گفت: در حال حاضر حدود ۶۱ میلیون مترمکعب آب در پشت سد کرج ذخیره شده، در حالی‌که ظرفیت کامل این مخزن ۱۷۹ میلیون مترمکعب است. به عبارت دیگر، تنها ۳۴ درصد از حجم سد پُر است. این در شرایطی است که وارد دومین ماه فصل بهار شده‌ایم، و در مقایسه با همین زمان در سال گذشته، با کاهش ۱۴ درصدی حجم ذخیره آب مواجه هستیم؛ چرا که سال گذشته در این زمان، ۴۸ درصد مخزن پُر بوده است.

 او همچنین به وضعیت بارندگی‌ها اشاره و اظهار کرد: میانگین بارندگی امسال نسبت به سال گذشته که خود نیز سالی خشک بود، ۲۵ درصد کاهش داشته و این امر به‌طور مستقیم منابع آب سطحی را تحت تأثیر قرار داده و باعث شکنندگی شدید منابع آبی استان شده است.

 جهانشاهی در ادامه سخنان خود با اشاره به تأثیر متقابل منابع آب سطحی و زیرزمینی بیان کرد: در دهه گذشته و در پی خشکسالی‌های مداوم، استان همواره با افت منابع آب زیرزمینی مواجه بوده است. این افت، ناشی از دو عامل است: کاهش آورد ناشی از کاهش بارش و افزایش برداشت آب، به‌ویژه در مناطق پرجمعیتی مانند کرج، به دلیل افزایش نیاز آبی.

 وی افزود: طبق آمار موجود، در دو دهه گذشته، استان البرز با افزایش افت سالانه حدود ۷۰ میلیون مترمکعبی منابع آب زیرزمینی روبرو بوده است.

 در همین راستا، طرح احیا و تعادل‌بخشی منابع آب با ۱۵ پروژه کلیدی در استان در حال اجراست. این طرح شامل اقدامات سخت‌افزاری مانند انسداد چاه‌های غیرمجاز، توقیف تجهیزات غیرقانونی برداشت آب و نصب کنتورهای هوشمند بر چاه‌های مجاز و اقدامات نرم‌افزاری مانند اطلاع‌رسانی، برگزاری جلسات آموزشی برای ذی‌نفعان، نهادها، رسانه‌ها و NGOهای فعال در حوزه آب  است.

مدیر امور منابع آب شهرستان کرج همچنین گفت: در پنج سال گذشته، اقدامات مؤثری در بخش کشاورزی صورت گرفته است. از جمله این اقدامات می‌توان به توسعه سامانه‌های نوین آبیاری تحت فشار، ارائه آموزش‌های مداوم و همکاری با جهاد کشاورزی اشاره کرد که در نتیجه آن، میزان برداشت آب در بخش کشاورزی از ۷۵۰ میلیون مترمکعب در سال به حدود ۵۰۰ میلیون مترمکعب کاهش یافته است. 

او در ادامه درباره الگوی مصرف آب در استان توضیح داد: برخلاف میانگین کشوری که حدود ۹۲ درصد آب در بخش کشاورزی، شش درصد در شرب و دو درصد در صنعت مصرف می‌شود، در استان البرز به دلیل تراکم بالای جمعیت، ۳۶ درصد از آب صرف شرب، ۲۰ درصد در صنعت و باقی‌مانده در کشاورزی مصرف می‌شود.

 جهانشاهی همچنین به تصمیمات مهم سال ۱۴۰۳ برای مقابله با پدیده فرونشست اشاره کرد و گفت: به‌دنبال تشدید افت منابع زیرزمینی و ظهور پدیده فرونشست، از آبان‌ماه سال گذشته و بر اساس دستور وزارت نیرو، هرگونه عملیات کف‌شکنی در چاه‌های کشاورزی در دشت‌هایی که با افت شدید مواجه هستند، ممنوع شده است. این تصمیم با هدف حفظ پایداری تأمین آب شرب اتخاذ شده، هرچند که ممکن است برای برخی کشاورزان مشکلاتی ایجاد کند.

به گفته وی، تنها در سال گذشته، بیش از ۱۳۵۰ حلقه چاه غیرمجاز در استان البرز مسدود شده که از این تعداد، ۲۰۶ حلقه مربوط به شهرستان‌های فردیس و کرج بوده است.

جهانشاهی در پایان، بر ضرورت تغییر رویکرد در مدیریت منابع آب تأکید کرد و گفت: در کشور ما سه منبع تأمین آب وجود دارد؛ آب سطحی، آب زیرزمینی و پساب. با توجه به اینکه ظرفیت منابع زیرزمینی به پایان رسیده است، تنها راهکار موجود برای تأمین پایدار آب، بهره‌برداری گسترده از پساب تصفیه‌شده است. تحقق این هدف نیازمند سرمایه‌گذاری، همکاری میان دستگاه‌های اجرایی و تسهیل مشارکت بخش خصوصی در حوزه‌های شرب، کشاورزی و صنعت است.