آیین باور- نخستین پیوند موفقیت‌آمیز عضو در سال ۱۹۵۴ انجام شد، زمانی که رونالد لی هریک کلیه برادر دوقلویش را دریافت کرد. این موفقیت راه را برای پیشرفت‌های بعدی در زمینه پیوند اعضا هموار کرد.

در ایران، روند اهدا عضو از موارد مرگ مغزی در دهه‌های اخیر رشد قابل توجهی داشته است. ایران در آسیا رتبه اول را در زمینه اهدا عضو از افراد دچار مرگ مغزی دارد، و میزان اهدا به ازای هر یک میلیون نفر جمعیت به ۱۲ مورد رسیده است. همچنین، ۳۱ اردیبهشت به عنوان روز ملی اهدا عضو نام‌گذاری شده است، که مصادف با فتوای تاریخی امام خمینی (ره) درباره جایز بودن اهدا عضو است.لینک سایت اهدا عضو

در ابتدای کار تعداد اعضای اهدایی خیلی پایین بود و به دلیل شرایط خاص ناشی از کمبودهای جنگ و مشکلات اقتصادی اهدای زنده به عنوان یک راه جایگزین در دهه 60 رواج بسیاری پیدا کرد. اما با فعالیت هرچه بیشتر مراکز اهدای عضو به تدریج سهم بهتر و بیشتری از اهدا کنندگان عضو به موارد مرگ مغزی تخصیص پیدا کرد تا آنجا که در سال گذشته تعداد اهداکنندگان مرگ مغزی بیش از 50 درصد کل اهداکنندگان عضو ایران را تشکیل دادند که این موفقیت بسیار بزرگی است.

از نظر آمار کلی ایران در آسیا رتبه 1 اهدای عضو از موارد مرگ مغزی را دارد و تعداد اهدا به ازای هر یک میلیون جمعیت کشور ما در سال گذشته، برای اولین بار رتبه 11.9 چیزی نزدیک به 12 رسیده  که با اختلاف بسیار زیاد، رتبه 1 آسیا از آن کشور عزیزمان ایران است.

اینجا بخوانید:

قوانین اهدا عضو در جهان

آمار اهدای کدام عضو در ایران بیشتر است

در ایران، بیشترین عضو اهدایی کلیه است، زیرا بسیاری از بیماران نیازمند پیوند کلیه هستند و امکان دریافت آن از افراد زنده نیز وجود دارد. همچنین، کبد یکی دیگر از اعضای پرتقاضا برای پیوند است، که معمولاً از افراد دچار مرگ مغزی اهدا می‌شود. 

نجات جان‌ها: هر فرد دچار مرگ مغزی می‌تواند با اهدای اعضای خود، جان ۸ انسان دیگر را نجات دهد.

تاریخچه پیوند در ایران: نخستین پیوند قرنیه در ایران در سال ۱۳۱۴ انجام شد، و پس از آن، پیوند کلیه، مغز استخوان، قلب، کبد، ریه، پانکراس و روده نیز به ترتیب در سال‌های بعد صورت گرفت.

روز ملی اهدا عضو: ۳۱ اردیبهشت به عنوان روز ملی اهدا عضو نام‌گذاری شده است تا اهمیت این اقدام انسان‌دوستانه بیشتر مورد توجه قرار گیرد.

تأثیرات عجیب پیوند عضو: برخی گیرندگان عضو پس از پیوند، تغییراتی در ترجیحات غذایی، انتخاب موسیقی و حتی شخصیت خود تجربه کرده‌اند. این پدیده بیشتر در بین گیرندگان پیوند قلب دیده شده است.

تجربیات افراد پس از پیوند عضو بسیار متفاوت است و می‌تواند شامل تغییرات جسمی، روانی و حتی شخصیتی باشد. برخی از گیرندگان عضو تغییراتی در ترجیحات غذایی، موسیقی و حتی رفتارهای شخصی خود تجربه کرده‌اند.

مطالعات نشان داده‌اند که برخی افراد پس از دریافت عضو جدید، خاطراتی را تجربه می‌کنند که به نظر می‌رسد متعلق به اهداکننده باشد. همچنین، تغییرات خلق‌وخو مانند افزایش اضطراب، افسردگی یا حتی احساس شادی و انرژی بیشتر نیز گزارش شده است.

این تغییرات می‌توانند ناشی از عوامل مختلفی باشند، از جمله تأثیرات روان‌شناختی، تغییرات بیوشیمیایی و حتی نظریه‌های مربوط به انرژی و الکتریسیته بدن

اهدا کالبد(تمام بدن- که فقط بعد از مرگ امکان دارد)

در ایران معمولاً برای مقاصد آموزشی و تحقیقاتی انجام می‌شود و تحت نظارت سازمان پزشکی قانونی قرار دارد. این فرآیند به دانشگاه‌های علوم پزشکی کمک می‌کند تا مطالعات و آموزش‌های پزشکی را بهبود ببخشند.

برخی از شرایط اهدا کالبد عبارتند از:

داشتن سلامت جسمانی نسبی: افراد مبتلا به سرطان، بیماری‌های خودایمنی، اعتیاد تزریقی یا سابقه زندان و کمپ، امکان اهدا ندارند.

ثبت وصیت یا رضایت خانواده: فرد می‌تواند در زمان حیات، وصیت کند که پس از فوت، کالبدش برای اهداف علمی اهدا شود. در صورت عدم وصیت، رضایت خانواده ضروری است.

استفاده برای آموزش پزشکی: دانشگاه‌های علوم پزشکی از این کالبدها برای آموزش دانشجویان پزشکی و تحقیقات علمی استفاده می‌کنند.

مراحل اهدا کالبد چگونه است؟

مراحل اهدا کالبد در ایران شامل چندین مرحله قانونی و اجرایی است که تحت نظارت دانشگاه‌های علوم پزشکی و سازمان پزشکی قانونی انجام می‌شود. این مراحل عبارتند از:

ثبت درخواست: فرد متقاضی باید فرم اهدا را از دانشگاه علوم پزشکی دریافت کند و آن را تکمیل نماید.

ثبت رسمی وصیت‌نامه: پس از تکمیل فرم، فرد باید به دفتر اسناد رسمی مراجعه کند تا وصیت‌نامه اهدا کالبد را ثبت و ممهور کند.

هماهنگی با مراکز پزشکی: پس از فوت، خانواده یا نماینده قانونی فرد باید با دانشگاه علوم پزشکی یا سازمان پزشکی قانونی تماس بگیرد تا مراحل انتقال کالبد انجام شود.

نگهداری و آماده‌سازی: کالبد در مراکز آموزشی نگهداری شده و با استفاده از مواد مخصوص برای مطالعات علمی آماده‌سازی می‌شود.

استفاده در آموزش پزشکی: کالبد اهدا شده در سالن‌های تشریح دانشگاه‌های علوم پزشکی برای آموزش دانشجویان و تحقیقات علمی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این فرآیند به پیشرفت علم پزشکی و آموزش بهتر دانشجویان کمک می‌کند.

 فرم اهدا کالبد در دانشگاه‌های علوم پزشکی ثبت می‌شود و این فرآیند تحت نظارت سازمان پزشکی قانونی انجام می‌گیرد. افراد علاقه‌مند به اهدا کالبد می‌توانند فرم‌های مربوطه را دریافت، تکمیل و همراه با مدارک شناسایی ارسال کنند. این فرم‌ها معمولاً شامل اطلاعات شخصی، رضایت‌نامه قانونی و تأییدیه‌های پزشکی هستند
همچنین، برخی دانشگاه‌ها مانند دانشگاه علوم پزشکی اصفهان فرم‌های رسمی اهدا کالبد را در اختیار داوطلبان قرار می‌دهند و این فرآیند را مطابق با آیین‌نامه‌های قانونی انجام می‌دهند.

اولین اقدام بازماندگان اهداکننده کالب بعد از مرگ او چیست

پس از فوت فردی که وصیت کرده یا خانواده‌اش رضایت داده‌اند که کالبد او اهدا شود، اولین اقدام بازماندگان تماس با مراکز پزشکی قانونی یا دانشگاه علوم پزشکی است تا فرآیند انتقال و نگهداری کالبد آغاز شود. این مرحله شامل تأیید هویت، بررسی شرایط جسمانی و هماهنگی برای انتقال به مراکز آموزشی است

در برخی موارد، تیم‌های پزشکی از روش‌های نوین برای حفظ اعضای بدن و استفاده بهینه از آن‌ها در تحقیقات علمی بهره می‌برند.

بعد از فوت فردی که تصمیم به اهدا کالبد گرفته است، بازماندگان باید چند اقدام ضروری را انجام دهند:

اطلاع‌رسانی به مرکز اهدای کالبد: بازماندگان باید به نزدیک‌ترین دانشگاه علوم پزشکی یا سازمان پزشکی قانونی اطلاع دهند تا فرآیند انتقال کالبد آغاز شود.

ارائه مدارک شناسایی و مستندات قانونی: مدارک شناسایی فرد و وصیت‌نامه قانونی (در صورت ثبت) باید به مراکز مربوطه ارائه شود.

هماهنگی برای انتقال کالبد: پس از تأیید مدارک، کالبد به مرکز آموزشی پزشکی منتقل می‌شود، که معمولاً شامل آمادگی و نگهداری برای آموزش دانشجویان پزشکی است.

برگزاری مراسم یادبود: برخی خانواده‌ها ترجیح می‌دهند مراسم یادبود برگزار کنند، زیرا تدفین به شیوه سنتی انجام نمی‌شود.

اطلاع از فرآیند استفاده از کالبد: خانواده می‌توانند از روند استفاده‌ی کالبد در آموزش پزشکی مطلع شوند و در برخی موارد، پس از اتمام تحقیقات علمی، امکان دریافت بقایای فرد برای خاکسپاری وجود

آیا بعد از تحویل وصیت نامه اهدا کالبد رسیدی به فرد داده می شود تا بعدها دچار مشکل قانونی نشود؟

بله، پس از تحویل وصیت‌نامه اهدا کالبد، معمولاً رسید رسمی به فرد داده می‌شود تا در آینده دچار مشکل قانونی نشود. این رسید نشان‌دهنده ثبت رسمی تصمیم فرد برای اهدا کالبد است و می‌تواند در صورت نیاز توسط بازماندگان ارائه شود.

برخی دانشگاه‌های علوم پزشکی و مراکز پزشکی قانونی این فرآیند را به‌صورت مکتوب و ثبت‌شده انجام می‌دهند تا از هرگونه سوء تفاهم یا مشکل حقوقی جلوگیری شود. 

آمار اهدا کالبد در ایران

در ایران، آمار اهدا کالبد برای اهداف آموزشی و تحقیقاتی در حال افزایش است. طبق گزارش‌ها، سالانه حدود ۸ هزار نفر دچار مرگ مغزی می‌شوند، اما تنها ۱۰۰۰ مورد از آن‌ها اعضای خود را اهدا می‌کنند، در حالی که ۲ هزار مورد دیگر فرصت اهدا را از دست می‌دهند.