آیین باور _کوروش دوم، بنیان‌گذار شاهنشاهی هخامنشی، حدود سال ۵۹۰ پیش از میلاد در سرزمین انشان، یکی از نواحی کهن پارس، چشم به جهان گشود. او از تبار پادشاهان پارسی و ماد بود و در روزگاری ظهور کرد که ایران به چند دولت کوچک و پراکنده تقسیم شده بود. هوش سیاسی و نبوغ نظامی کوروش، او را به شخصیتی استثنایی بدل کرد که توانست میان اقوام گوناگون وحدت ایجاد کند.

او نخست با برانداختن حکومت ماد، سپس با تسخیر لیدی در آسیای صغیر و در ادامه با فتح بابل، گستره‌ای از هند تا مدیترانه را زیر پرچم ایران درآورد. با این حال، آنچه نام کوروش را جاودانه کرده، نه تنها قدرت نظامی، بلکه رفتار انسانی و عدالت‌محور اوست.

در منشور معروفی که از او به‌جا مانده و امروزه به «منشور حقوق بشر کوروش» شهرت دارد، آزادی باورها، بازگرداندن اسیران، و احترام به فرهنگ‌های مغلوب تصریح شده است؛ متنی که قرن‌ها پیش از شکل‌گیری مفاهیم مدرن حقوق بشر نوشته شد.

کوروش پس از پیروزی در بابل، نه چون فاتحی بی‌رحم، بلکه چون نجات‌دهنده‌ای دادگر وارد شهر شد. او معابد را بازسازی کرد و مردمان را در دین و آیین خود آزاد گذاشت. همین رفتار سبب شد که نامش در متون یهودی و یونانی با احترام یاد شود.

هردوت و گزنفون، دو مورخ یونانی، او را پادشاهی خردمند و میانه‌رو توصیف کرده‌اند که بر پایه‌ی قانون و عدالت حکومت می‌کرد. مرگ کوروش حدود سال ۵۳۰ پیش از میلاد در نبردی در شرق ایران رقم خورد. پیکرش را در پاسارگاد، پایتخت کهن هخامنشی، به خاک سپردند؛ آرامگاهی که هنوز با سادگی و عظمت خود، یاد آن پادشاه را زنده نگه می‌دارد.

با گذشت بیش از دو هزار و پانصد سال، کوروش نه فقط به‌عنوان بنیان‌گذار نخستین امپراتوری منظم جهان، بلکه به‌عنوان نماد تساهل، نظم، و میهن‌دوستی در حافظه‌ی ایرانیان ماندگار مانده است.

اهمیت کوروش در تاریخ ما تنها در قدرت سیاسی او نیست، بلکه در اندیشه‌ای است که پایه‌ی «ایران» را بر احترام، خرد، و قانون استوار کرد. او نمونه‌ای از رهبری است که به جای ترس، بر اعتماد تکیه داشت و به جای تبعیض، عدالت را معیار قرار داد. شاید به همین دلیل است که هرگاه سخن از هویت ملی و منش ایرانی به میان می‌آید، نام کوروش همچون نوری از گذشته می‌درخشد و یادآور آن است که بزرگی، پیش از هر چیز، در انسانیت نهفته است.